Description
Specifikacija
O knjizi
Kako su devedesete godine u Hrvatskoj izgledale iz perspektive buntovnih mladih devojaka kojima je rat stigao uporedo sa prvim menstruacijama, opisuje kolumnistkinja Globusa Stela Jelinčić u svom debi romanu Korov je samo biljka na krivom mjestu, koji je objavio beogradski Red box.
Priče o gradskoj mladeži koja je odrastala uz rat u poslednje vreme su sve češće u književnostima bivše Jugoslavije, kao i one koje govore o alkoholu, seksu i drogama kao pomoćnim sredstvima u potrazi za identitetom u vremenu raspada svih kulturnih i civilizacijskih vrednosti. Sloboština Barbie (VBZ, 2008) hrvatske spisateljice Maše Kolanović, na primer, slika rat iz vizure devojčica koje se igraju Barbikama, Suzana Tratnik u romanu Ime mi je Damjan (Deve, 2005) kontrastira sumornu sliku prvih posleratnih godina u Sloveniji sa životom glavnog junaka koji neustrašivo ruši seksualne tabue društva u kome živi, Barbi Marković u Izlaženju (Rende, 2006) dočarava pustoš beogradskog noćnog života i njegovih savršeno stilizovanih aktera, a sličnu stvar, doduše sa nešto manje uspeha, čini i Igor Marojević u Parteru (Laguna, 2009).
Stela Jelinčić, koja je i urednica Konzorove biblioteke Godine nove, u svom romanu predočava svakodnevicu glavne junakinje Sofije i njenog kruga prijatelja, koji se protiv narastajućeg ratnog i posleratnog besmisla brane prkosnim životom van okvira građanskog morala, a na ivici zakona i dobrog ukusa. Roman počinje opisima Sofijinog slobodnog eksperimentisanja sa sopstvenom seksualnošću, koja je gotovo istom silinom vuče i prema muškarcima i prema ženama. Ova početna pozicija, možda pomalo sračunata i da šokira svojim eksplicitnim jezičkim izrazom, potom se produbljuje u sliku opšte generacijske izgubljenosti, koja vuče korene iz vremena neposredno pred izbijanje rata. Asocijativnim vremenskim skokovima u pripovedanju, često isuviše naglim i ne uvek dobro motivisanim, autorka slika niz uznemirujućih pojava koje su obeležile Hrvatsku, ali i Srbiju, u poslednjih petnaestak godina: narastajuću homofobiju, političku korumpiranost, hroničnu depresiju stanovništva, kao i ksenofobičnost i mržnju prema „drugima“ – u ovom slučaju Srbima.
„Uvijek sve isto: tripovi, spidara, žiža, život u nekoj pripizdini, puzeća tranzicija osjećaja slobode u slobodu osjećaja da si u kurcu, lutanja bez cilja i na kraju socijala. Davno sam odlučila da se neću seliti ni u kakvu Nedođiju da bih duvala na cesti ili prala suđe u nekom buržujskom restoranu. Brijanja o neispunjenim snovima imam i ovdje“, pripoveda glavna junakinja u žargonu Bitanga i princeza, u kom je ispisan čitav roman. Ova „potpuno obična djevojka ovisna o kavi, cigaretama i dnevnoj dozi grljenja“ shvatila je da isto kao što njeni roditelji ne pristaju da se odreknu komunističkog nasleđa i priključe unosnoj HDZ-histeriji, tako ni ona ne mora da pristane da bude „dresirana balkanska žena“. Pošto je od početka rešila da „okrene bodlje ka van“, jedina iz svoje okoline uspeva da umakne standardnom kraju priče – narkomanskoj zavisnosti, HIV, karijeri sitne kradljivice po zapadnoevropskim gradovima, ili zatvorskoj kazni u nekom od istih, a kraj romana, koji nagoveštava otvaranje novih mogućnosti, dovodi je – u Beograd.
Posle stranica koje tematizuju i dalje problematičan, ali tesno povezan odnos Hrvata i Srba u novom milenijumu (nadmetanje u tome ko je najviše propatio u poslednjem ratu, otežan povratak srpskih izbeglica, mešano poreklo glavne junakinje…), ovakvim završetkom upućuje se na moguću ravnotežu između dva grada koja su se uvek takmičila jedan s drugim, s nadom da takmičenje može rezultirati i obostranim napretkom, a ne samo uzajamnom destrukcijom.
Iako ovaj roman ne teče uvek glatko i često skače s teme na temu, pri čemu najviše strada upravo lik glavne junakinje koji ostaje rasplinut i bez jasnih obrisa, on pokreće mnoge od važnih problema i otkriva čitaocima autorku koja će verovatno tek u narednom periodu pružiti svoj maksimum.
Tijana Spasić